«Πάλιν ὁ Ἰησοῦς μου, καί πάλιν μυστήριον. Μυστήριον δέ τό ὁποῖον δέν εἶναι οὔτε ψεύτικον οὔτε ἀπρεπές, οὔτε προέρχεται ἀπό τήν πλάνην καί τήν μέθην… ἀλλά εἶναι μυστήριον καί θεῖον καί ὑψηλόν καί δημιουργεῖ λαμπρότητα. Διότι ἡ ἁγία ἡμέρα τῶν Φώτων, εἰς τήν ὁποίαν ἔχομεν φθάσει καί τήν ὁποίαν ἔχομεν ἀξιωθῆ νά ἐορτάσωμεν σήμερα, ἔχει μέν ὡς ἀρχήν τό βάπτισμα τοῦ Χριστοῦ μου, τοῦ ἀληθινοῦ φωτός “τό ὁποῖον φωτίζει κάθε ἄνθρωπον ὁ ὁποῖος ἔρχεται εἰς τόν κόσμον”, πραγματοποιεῖ δέ τόν καθαρισμόν μου καί βοηθεῖ τό φῶς τό ὁποῖον ἔχομεν λάβει ἀπό τόν Θεόν κατά τήν δημιουργίαν καί τό ὁποῖον ἔχομεν κάνει νά σκοτεινιάση καί νά ἀδυνατίση»[1].
Μέ αὐτούς τούς λόγους, ἀδελφοί μου ἀγαπητοί, ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος μᾶς παρουσιάζει τήν σημερινή μεγάλη καί ἐπιφανῆ ἡμέρα τῆς πίστεώς μας, ἡ ὁποία μάλιστα, κατά τούς πρώτους αἰῶνες ἐτελεῖτο μαζί μέ αὐτήν τῶν Χριστουγέννων. Χωρίσθηκαν οἱ δυό μεγάλες ἑορτές τόν τέταρτο αἰώνα γιά λόγους ποιμαντικούς ἀπό τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία.
Αὐτή ἡ ἑορτή τῆς Βαπτίσεως τοῦ Χριστοῦ στόν Ἰορδάνη ποταμό, πού μέ τόση μεγαλοπρέπεια τιμᾶται στόν τόπο μας, ἐντός τῶν Ἱερῶν Ναῶν μέ τήν τέλεση τῆς Ἀκολουθίας τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ, ἀλλά καί μέ τήν κατάδυση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ στίς θάλασσες καί τούς ποταμούς τῆς πατρίδος μας, στήν γλῶσσα τῆς Ἐκκλησίας μας ὀνομάζεται Θεοφάνεια καί Ἐπιφάνεια.
Θεοφάνεια, διότι «Θεὸς Λόγος ἐπεφάνη ἐν σαρκί, τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων»[2]. Ὁ ὅρος αὐτός προέρχεται, ἐπίσης, ἀπό ἕνα χωρίο τῆς πρώτης ἐπιστολῆς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου πρός τόν μαθητή του Τιμόθεο : «Θεὸς ἐφανερώθη ἐν σαρκί, ἐδικαιώθη ἐν Πνεύματι, ὤφθη ἀγγέλοις, ἐκηρύχθη ἐν ἔθνεσιν, ἐπιστεύθη ἐν κόσμῳ, ἀνελήφθη ἐν δόξῃ»[3].
Ἐπιφάνεια. Ἡ φράση αὐτή μᾶς ὑπενθυμίζει πάλι ἕναν λόγο τοῦ Ἀποστόλου πού ἀπευθύνεται στόν μαθητή του Τίτο, Ἐπίσκοπο Κρήτης : «Ἐπεφάνη γὰρ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἡ σωτήριος πᾶσιν ἀνθρώποις»[4]. Σχετική ἀναφορά ἔχουμε καί στήν ἄφθαστη ὑμνογραφία τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅπως στό Κοντάκιο τῆς ἑορτῆς : «Ἐπεφάνης σήμερον τῇ οἰκουμένῃ, καὶ τὸ φῶς σου Κύριε, ἐσημειώθη ἐφ’ ἡμᾶς, ἐν ἐπιγνώσει ὑμνοῦντάς σε. Ἦλθες ἐφάνης τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον»[5].
Ἐπιτρέψτε μου, λοιπόν σήμερα, νά μεταφέρω στήν ἀγάπη σας λίγες σκέψεις δανεισμένες ἀπό τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό, πού μᾶς ἐξηγεῖ γιατί βαπτίσθηκε ὁ Χριστός στά νερά τοῦ Ἰορδάνου.
Καί πρῶτον. Γράφει ὁ ἱερός πατήρ : «Βαπτίζεται δέ, ὄχι ἐπειδή ὁ ἴδιος εἶχε ἀνάγκη ἀπό κάθαρση, ἀλλά ἐπειδή ἔκανε δική του τήν δική μου κάθαρση, γιά νά συντρίψει τά κεφάλια τῶν δρακόντων ἐπάνω στό νερό, νά ξεπλύνει τήν ἁμαρτία καί νά θάψει μέσα στό νερό ὄλον τόν παλαιό Ἀδάμ, νά ἁγιάσει τόν βαπτιστή, νά συμπληρώσει τόν νόμο, νά ἀποκαλύψει τό μυστήριο τῆς Τριάδος, νά γίνει σέ ἐμᾶς ὑπόδειγμα καί ὑπογραμμός γιά τό βάπτισμα».
Ὁ Χριστός, ὅπως ὁ Ἴδιος μᾶς ἀναφέρει καί οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μᾶς παραδίδουν, γεννήθηκε ἀπό ἀγάπη γιά τόν ἄνθρωπο, ἔπαθε καί σταυρώθηκε καί αἰσθάνθηκε ὅλη τήν ὀδύνη γιά νά καταργήσει τήν ἁμαρτία καί τόν θάνατο. Ἔτσι καί τώρα, μέ τό βάπτισμα στά νερά τοῦ Ἰορδάνου, οἰκειώνεται τήν δική μας κάθαρση, γιά νά ἀναπλάσει τήν φθαρμένη εἰκόνα τοῦ Ἀδάμ, ἡ ὁποία συνετρίβη ἀπό τήν ἁμαρτία ἐξαιτίας τῆς πτώσεως. Καί εἶναι δυνατή αὐτή ἡ ἀνάπλαση, γιατί, ἀφ΄ ἑνός μέν μέ τήν ἁμαρτία δέν ἀφανίστηκε τελείως ἡ ἀνθρώπινη φύση ἀλλά ἀμαυρώθηκε, κατά τήν ἔκφραση τῶν Ἁγίων μας, καί ἀφ΄ ἑτέρου ὁ ἴδιος ὁ Θεός εἶναι ὁ Δημιουργός τοῦ ἀνθρώπου καί ὁ Ἴδιος πάλι εἶναι ὁ ἀναδημιουργός του.
Δεύτερον. Βαπτίζεται ὁ Χριστός στόν Ἰορδάνη ποταμό γιά νά ἐξαφανίσει τήν ἔχθρα πού ἔστησε ὁ ἄνθρωπος μέ τόν Δημιουργό Θεό. Γι’ αὐτό καί ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ἑρμηνεύοντας ἕνα τροπάριο τῆς πέμπτης ὠδῆς τοῦ Κανόνος αὐτῆς τῆς μεγάλης ἑορτῆς, λέγει τά ἑξῆς: «Βαπτιζόμενος (ὁ Χριστός) στόν Ἰορδάνη ποταμό, ἀπέκτεινε σέ αὐτόν καί θανάτωσε τήν ἔχθρα, ἡ ὁποία ἦταν μεταξύ ἡμῶν καί τοῦ Θεοῦ ἐξαιτίας τῆς ἁμαρτίας. Καί ἀφοῦ θανάτωσε τήν ἔχθρα, μᾶς χάρισε τήν θεϊκή Του εἰρήνη, ἡ ὁποία ὑπερέχει κάθε νοῦ καί διάνοια»[6]. Καί συμπληρώνει ὁ ἱερός πατήρ πώς : «Ἀπέκτεινε τήν ἔχθρα στόν Ἰορδάνη … πού σημαίνει σάν νά λέμε στό Βάπτισμα, τό ὁποῖο εἰκονίζει μυστικά τόν Σταυρό τοῦ Κυρίου … Διότι Σταυρός καί Βάπτισμα, ἄν καί φαίνονται δυό, ἕνα ὅμως εἶναι στήν πραγματικότητα … Αὐτό τό νόημα βεβαιώνουν καί ἄλλα ρητά του Ἀποστόλου Παύλου, ὅπως τό “ὅσοι εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθημεν, εἰς τόν θάνατον αὐτοῦ ἐβαπτίσθημεν. Συνετάφημεν οὖν αὐτῷ διά τοῦ βαπτίσματος εἰς τόν θάνατον”»[7].
Ὁ Χριστός, λοιπόν, εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος μᾶς λύτρωσε ἀπό τήν ἁμαρτία καί ἀπό τόν θάνατο.
Ὁ Χριστός εἶναι ἡ πηγή τῆς ζωῆς.
Ὁ Χριστός εἶναι τό Φῶς τό ἀληθινό, τό ὁποῖο φωτίζει «πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τόν κόσμον»[8].
Ὁ Χριστός πρέπει νά ἀποτελέσει τήν βάση τοῦ οἰκοδομήματος τῆς ζωῆς μας. Γιατί ἁπλούστατα, χωρίς τήν παρουσία Του, δέν θά ἔχουμε τήν δυνατότητα νά κερδίσουμε τίποτα στήν ζωή μας.
Ὁ Χριστός πρέπει, ἀκόμη, νά βρίσκεται στό κέντρο τῶν ἀναζητήσεών μας καί κατά τήν καινούργια χρονιά πού ἀνέτειλε πρίν ἀπό λίγες ἡμέρες.
Αὐτήν τήν μεγάλη ἡμέρα τῆς πίστεώς μας, λοιπόν, σᾶς ἀπευθύνω τίς πλέον ἐγκάρδιες καί θερμότατες εὐχές μου καί σᾶς εὔχομαι τό φῶς τοῦ Χριστοῦ νά φωτίζει κάθε πτυχή τῆς ζωῆς μας, ἀλλά καί νά εἶναι ὁδηγός στήν ἐπίγεια πορεία μας πρός τήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν.
Εὐχέτης πρός τόν Ἐπιφανέντα Κύριο
Ο Ε Π Ι Σ Κ Ο Π Ο Σ Σ Α Σ
Ο ΣΙΣΑΝΙΟΥ ΚΑΙ ΣΙΑΤΙΣΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ
[1] Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, Λόγος ΛΘ’ εις τα Άγια Φώτα, ΕΠΕ ,73.
[2] Ιδιόμελο πλ. β’ ήχου του Όρθρου της εορτής των Θεοφανείων.
[3] Α’ Τιμ. 3,16.
[4] Τιτ. 2,11.
[5] Κοντάκιο εορτής Θεοφανείων.
[6] Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, Εορτοδρόμιον Τόμος Α’, Απόδοσις στην Νεοελληνική υπό Βενεδίκτου Ιερομονάχου Αγιορείτου, έκδ. Συνοδία Σπυρίδωνος Ιερομονάχου, Ιερά Καλύβη «Άγιος Σπυρίδων Α΄», Νέα Σκήτη Αγίου Παύλου, Άγος Όρος 2018, σ. 232.
[7] ο.π., σ. 233.
[8] Ιω. 1,9.